ŚLIMAK LIŚĆ - MAŁY REBELIANT ŚWIATA PRZYRODY

Wydawać by się mogło, że reguły rządzące światem przyrody są ściśle ustalone i nie ulegają zmianom. Rośliny wyposażone w fantastyczne mechanizmy molekularne pozwalające im czerpać energię ze światła prowadzą osiadły tryb życia z minimalną możliwością do zmiany swojej pozycji względem padającego światła. Zwierzęta poruszają się, gdyż muszą zdobywać pożywienie. Czasami organizmy wchodzą ze sobą we współpracę z której czerpią obustronne korzyści. Jest jednak jeden mały rebeliant, który postanowił złamać wszystkie dotychczasowe reguły.

Elysia chlorotica foto. National Geographic

Elysia chlorotica to niewielki ślimak morski żyjący u wschodnich wybrzeży Ameryki Północnej.  Ma zaledwie kilka centymetrów długości i kształtem swojego ciała przypomina liść. Żywi się niemal wyłącznie glonami Vaucheria litorea. Na czym polega jego wyjątkowość? Otóż w przeciwieństwie do innych organizmów nie wchodzi w kooperację z organizmem zdolnym do fotosyntezy jak to się ma w przypadku np. porostów gdzie komórki grzyba i glona są ze sobą ściśle związane. Młode ślimaki zaraz po wylęgu żywią się glonami, wysysają z ich komórek organella zawierające chlorofil i zachowuje je w uchyłkach nabłonka układu trawiennego. Co najbardziej fascynujące, chloroplasty zachowują pełną zdolność do przeprowadzania fotosyntezy. I tutaj zaczyna się magia najprawdziwsza bo niczym niezwykłym nie jest zjadanie chlorofilu i robi tak każdy organizm roślinożerny. Ale żaden do tej pory od jedzenia sałaty nie zaczął przyprowadzać fotosyntezy, a Elysia chlorotica właśnie do tego jest zdolna!!!
Mechanizm utrzymujący funkcjonowanie skradzionych chloroplastów wymaga specjalnych białek kodowanych przez geny jądrowe glonów. Z pomocą różnych technik molekularnych ustalono, że ślimak przeprowadził proces kleptoplastii, czyli skradł sobie również właśnie zestaw genów zawierających informację o niezbędnych enzymch i z pomocą wirusów poprzez transfer poziomy wbudował we własny genom. Tym sposobem stał się jedynym znanym organizmem zwierzęcym, który po pierwszym posiłku z glonów potrafi przez resztę swojego życia odżywiać się tylko przetwarzając energię świetlną.

Elysia chlorotica

Ciekawy jest również koniec cyklu życiowego tego morskiego ślimaka. Wirusy obecne w jego ciele i według jednej z teorii będące odpowiedzialne za przebudowę jego DNA tak,aby mogły utrzymać pozyskane chloroplasty, są retrowirusami zakodowanymi w jego genomie i co roku, po złożeniu jaj, nie ważne w jakich warunkach przebywają osobniki z danej populacji doprowadzają do zaprogramowanej, masowej ich śmierci. Czy są to zatem konsekwencje możliwości przeprowadzenia fotosyntezy i wcinania światła?? Nie wiadomo. Badania nad tym niezwykłym stworzeniem wciąż trwają ale jedno jest pewne. Dziwić się jest fajnie, a przyroda ciągle dostarcza nam nowych do tego powodów 😉