MIODNIKI I CIAŁA PERŁOWE

Produkcja nektaru w celu zwabienia owadów jest bardzo powszechna w życiu roślin. Owady pomagają m.in. w zapylaniu.  Organizm zapylający, chcąc dostać się do słodkiej cieczy umiejscowionej zazwyczaj w trudno dostępnym miejscu, potrąca pręciki i strząsa z nich pyłek. To relacja o cechach mutualistycznych - dająca  korzyści obu stronom.Owady lub ptaki zdobywają pożywienie, a roślina przekazuje swój materiał genetyczny na duże odległości,zapewniając sobie tym samym różnorodność. Jest jednak jeszcze jeden rodzaj nektaru, produkowany poza kwiatostanem, który ma nieco inną funkcję.

Widoczne miodniki na ogonku liściowym Philodendron Simondsii

Miodniki, bo o nich mowa, występują głównie u roślin strefy tropikalnej i subtropikalnej. Są to gruczoły umiejscowione w wielu miejscach poza kwiatostanem: na blaszce liściowej, na ogonkach, łodygach, przylistkach, szypułkach owoców   - a nawet na samych owocach. Ich kształt i budowa jest bardzo zróżnicowana i zależy od rodziny i gatunku rośliny. Miodniki wydzielają słodką substancję, która w głównej mierze składa się z cukrów będących produktami fotosyntezy. Wydzielina może pełnić dwojaką funkcję. Może być sposobem na odprowadzenie zbędnych roślinie metabolitów lub wabić owady, głównie mrówki, które żerując na nektarze bronić będą roślinę przed innymi, groźnymi dla niej organizmami. Nazywamy to pośrednim typem obrony przed roślinożercami. Poza obroną samej rośliny tacy owadzi rycerze zostawiają też swoje odchody i zdecydowanie poprawiają jakość gleby.

Mechanizmy wydzielania nektaru były przedmiotem wielu badań. Wiadomo, że ilość wydzieliny, tempo jej wydzielania i skład zależy od różnych czynników takich jak -  dojrzałość, szybkość skarmiania nektaru oraz stan ogólny rośliny. Jednak mechanizmy biochemiczne i fizjologiczne działania miodników nie są jeszcze poznane.

Miodniki - czy też nektarniki - dość dobrze zostały zbadane u roślin z rodzaju Philodendron. Co ciekawe,wśród całej rodziny Araceae to u przedstawicieli gatunku Philodendron  właśnie są tak powszechne, że używa się ich często do oznaczania taksonów. Pojawiają się u nich jako niewielkie obszary z dwoma lub trzema aparatami szparkowymi. Charakterystyczne jest to, że aparaty są pozbawione możliwości ruchu. Przybierają formę cały czas otwartych porów, przez które wydostaje się wydzielina. Komórki wydzielnicze tworzą kulisty region otoczony miąższem o podwyższonym metaboliźmie.
Natomiast u Alocasia i Colocasia miodniki obserwowane są sporadycznie.

Philodendron Golden Dragon foto. @littlegreensanctuary

Skrystalizowane krople nektaru na Philodendron Golden Dragon foto. @alivia_housplants

Umiejscowienie nektariów u różnych gatunków filodendronów  foto. Botanical Jurnal of Linnean Society vol.180

Miodniki są tworami równie często występującymi u kaktusów. Co więcej, posiadają one cztery różne typy gruczołów, które można sklasyfikować jako miodniki. Mogą znajdować się na cierniach, na ich zmodyfikowanych formach, na liściach lub na samej skórce.

Skrystalizowane krople naktaru na Armatocereus rauhii foto. John Rebmann Cactus and Succulent Jurnal

Obecność nektariów stwierdzono również na kwiatostanach kaktusów - ale tylko tych, które wyrastają z pędów kwitnących. Te natomiast, które wyrastają bezpośrednio z części wegetatywnej rośliny, z zagłębień pomiędzy areolami nektariów nie posiadają. 

Armatocereus rauhii wydziela nektar ze wszystkich młodych areoli. oto. John Rebmann Cactus and Succulent Jurnal

Miodniki występują również powszechnie u wszelkich roślin tropikalnych, dla których współpraca z owadami może być bardzo korzystna.


 

Krople świeżej wydzieliny na liściach Passiflora

 Podczas gdy miodniki produkują substancje zawierające głównie cukier, roślina posiada gruczoły wydzielające mieszaniny lipidow, białek, aminokwasów, soli mineralnych oraz bardzo rzadkiego u roślin glikogenu. Te struktury epidermy to tak zwane ciała pokarmowe i dzielimy je ze względu na skład wydzielanych substancji. Najlepiej opisanymi są ciałka Beltiana znajdowane na szczytowych częściach liści gatunku Acacia oraz gatunków blisko spokrewnionych. Ich wydzieliny zawierają głównie lipidy.

Ciałka Beltaina foto.Synapse Science Magazine

Ciała perłowe są mieszaniną lipidów, białek i węglowodanów. Przybierają formę małych, połyskliwych kropel. W przeciwieństwie do nektaru, który ma nawet po skrystalizowaniu barwę bursztynową, te przyjmują białe zabarwienie i dość regularny kształt. Wytwarzane są z epidermy liści, ogonków liści i łodyg. Chociaż różnią się składem od nektaru pełnia taką samą funkcję. Zwabiają często agresywne i drapieżne mrówki, które - chroniąc swoje terytorium - będą broniły rośliny przed innymi szkodnikami.

Ciała perłowe na młodych liściach Parthenocissus tricuspidata   foto. Lidia Mazur

Ciała perłowe na liściach i łodygach cissusa  foto.plantzfmrwrk

Czytaj więcej »